Những năm 2010 sẽ đi vào lịch sử như một thập kỷ của nhiều câu chuyện đáng chú ý liên quan đến sức khỏe, nhiều trong số đó không phải là tin tốt – Ebola, sởi, kháng kháng sinh. Nhưng không phải tất cả đều xấu, nhiều tin tốt cũng đã đến, và một số trong đó sẽ có tầm ảnh hưởng lâu dài đến các thế hệ mai sau.
FDA tuyên bố không nên coi chất béo trans là “an toàn”
> Năm: 2013
> Thể loại: Dinh dưỡng
Chất béo trans, hay dầu hydro hóa một phần, đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều năm, đáng chú ý nhất là trong đồ ăn nhanh. Chất béo trans có thể làm tăng mức cholesterol LDL “xấu”, giảm mức cholesterol HDL tốt và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, căn bệnh hại c.hết người số 1 ở Mỹ. Và bây giờ chúng đang trên đường bị loại bỏ.
Năm 2013, FDA chính thức tuyên bố chất béo chuyển hóa không được coi là an toàn trong thực phẩm của người. Năm 2015, cơ quan này đã cho các nhà sản xuất thực phẩm thời hạn 3 năm để loại bỏ việc sử dụng chất béo trans trong các sản phẩm. Hạn chót là ngày 18 tháng 6 năm 2018, mặc dù FDA đã gia hạn thêm 1 năm cho việc sử dụng chất béo trans nhân tạo trong một số trường hợp. Lệnh cấm sẽ có hiệu lực đầy đủ vào ngày 1 tháng 1 năm 2020.
Thuốc phòng ngừa HIV
> Năm: 2014
> Thể loại: Bệnh
Mỗi năm có khoảng 50.000 người Mỹ được chẩn đoán nhiễm HIV, theo CDC. Mặc dù có những tiến bộ trong điều trị và nhiều năm nghiên cứu về bệnh, HIV chưa có cách chữa khỏi. Vào năm 2014, CDC đã ban hành các hướng dẫn mới khuyến nghị sử dụng thuốc cho những người có nguy cơ cao nhiễm HIV như một phương pháp phòng ngừa. Những người có nguy cơ cao bao gồm đồng tính nam hoặc lưỡng tính, người nghiện chích m.a t.úy và phụ nữ có bạn tình HIV ( ).
Cơ quan này cho biết thuốc viên cps tên biệt dược là Truvada, có thể giảm tới 90% nguy cơ khi uống liên tục. Truvada đã được sử dụng để điều trị HIV từ năm 2012 khi FDA phê chuẩn loại thuốc này. Truvada chứa tenofovir và emtricitabine, khi được sử dụng kết hợp với các thuốc chống vi-rút khác có thể giữ cho vi-rút HIV không trở thành n.hiễm t.rùng vĩnh viễn.
Một cách mới để điều trị sâu răng
> Năm: 2015
> Thể loại: Điều trị
Vào năm 2015, FDA đã phê chuẩn một phương pháp mới không đau để điều trị sâu răng gọi là bạc diamine fluoride (SDF). Đây là một chất lỏng được bôi trực tiếp vào sâu răng để ngăn chặn sâu răng. FDA đã cho nó một “chỉ định điều trị đột phá” hai năm sau đó.
Là một phương pháp không xâm lấn và khá rẻ (chi phí khoảng 20 – 25 đô la mỗi răng), điều trị SDF, phải được bác sĩ kê đơn, có thể tiết kiệm cho người bệnh rất nhiều t.iền. Khoảng 91% người Mỹ trưởng thành bị sâu răng và khoảng 27% bị sâu răng không được điều trị, theo CDC. Sâu răng cũng phổ biến ở t.rẻ e.m – đây là bệnh mãn tính phổ biến nhất ở t.rẻ e.m từ 6 đến 11 t.uổi.
In 3D các bộ phận cơ thể người
> Năm: 2015
> Thể loại: Công nghệ
Công nghệ in 3D đã được cải thiện đáng kể trong vài năm qua. (Ngày nay, máy in 3D giá rẻ có sẵn cho bất kỳ ai có thể chi 100 đô la.) Công nghệ đã phát triển đến mức việc sản xuất các bộ phận thay thế đầy đủ chức năng từ các tế bào của chính người đó dường như là một khả năng không xa. Các nhà khoa học tại Viện Wyss của Harvard đã phát triển được mô tim đ.ập giống như trái tim người bình thường.
Tuy nhiên, việc sản xuất để điều trị vẫn còn phải mất nhiều năm nữa. Kỹ thuật được viết tắt là SWIFT thậm chí còn chưa được thử nghiệm trên chuột. Nhưng nếu hoạt động, nó cũng có thể được sử dụng để in các bộ phận khác, có khả năng cứu sống hàng ngàn người đang chờ ghép tạng.
Cuộc khủng hoảng opioid được thừa nhận là tính huống khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng tại Mỹ
> Năm: 2017
> Thể loại: Sức khỏe cộng đồng
Mỗi ngày, có hơn 130 người Mỹ c.hết vì quá liều opioid, bao gồm thuốc giảm đau, h.eroin và các opioid tổng hợp như fentanyl, theo Viện Y tế Quốc gia. Năm 2017, Tổng thống Donald Trump tuyên bố cuộc khủng hoảng opioid là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng tại quốc gia này, mang lại hy vọng rằng sự tham gia của chính phủ liên bang có thể giúp chống lại cuộc khủng hoảng m.a t.úy tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ.
Việc đặt tên chính thức đã loại bỏ một số yêu cầu hành chính đối với việc tiếp cận các quỹ liên bang để chống lại dịch bệnh, bao gồm cả việc sử dụng t.iền thuế để điều trị nghiện và naloxone, một loại thuốc cứu sống tính mạng có thể đẩy lùi quá liều opioid, dễ tiếp cận hơn.
Bộ Y tế Mỹ đã thay mới trạng thái của cuộc khủng hoảng opioid như một trường hợp khẩn cấp quốc gia nhiều lần kể từ năm 2017. T.iền đã được sử dụng để đẩy nhanh một khảo sát về việc liệu các bác sĩ có kê đơn thuốc opioid hay không và giúp khởi động các chương trình chống nghiện nhanh hơn, theo báo cáo năm 2018 của Văn phòng Kiểm toán Chính phủ.
Điều trị bệnh Alzheimer giai đoạn đầu
> Năm: 2019
> Thể loại: Bệnh
Hiện chưa có cách điều trị bệnh Alzheimer, nguyên nhân gây t.ử v.ong đứng hàng thứ sáu ở Mỹ. Các công ty dược phẩm và các trường đại học đã cố gắng giải quyết những khía cạnh khác nhau của rối loạn thoái hóa thần kinh này, nhưng không có kết quả. Cho đến vài tháng trước.
Biogen, một công ty công nghệ sinh học, tuyên bố vào tháng 10 năm 2019 rằng họ sẽ đề nghị FDA phê chuẩn thuốc Aducanumab của mình như một thuốc điều trị đầu tiên cho bệnh Alzheimer sớm. Công ty cho biết bệnh nhân ở giai đoạn đầu của bệnh được điều trị bằng thuốc liều cao đã có những cải thiện đáng kể về trí nhớ, định hướng và ngôn ngữ. Nếu Aducanumab được chấp thuận, nó sẽ là một trong số ít thuốc được phê chuẩn để điều trị bệnh.
Tỷ lệ hút thuốc ở Mỹ thấp nhất mọi thời đại
> Năm: 2018
> Thể loại: Thói quen
Những vấn đề sức khỏe ngắn và dài hạn do hút t.huốc l.á đã được ghi nhận trong nhiều thập kỷ. Ngày nay hút t.huốc l.á ở người Mỹ trưởng thành đã đạt mức thấp nhất mọi thời đại – 13,7% trong năm 2018, theo CDC.
Trong khi hút t.huốc l.á thường xuyên giảm, thì hút t.huốc l.á điện tử lại đang gia tăng. Khoảng 37% học sinh lớp 12 báo cáo có hút t.huốc l.á điện tử vào năm 2018, so với 28% vào năm 2017. Một khảo sát gần đây của Gallup cho thấy 20% thanh niên từ 18 đến 29 t.uổi hút t.huốc l.á điện tử thường xuyên, nhiều gấp đôi mức trung bình của cả nước cho tất cả các nhóm t.uổi.
Gần đây đã có một đợt bùng phát tổn thương phổi liên quan đến t.huốc l.á điện tử. Đã có ít nhất 47 trường hợp t.ử v.ong và 2.290 ca tổn thương phổi được CDC xác nhận là hệ quả của t.huốc l.á điện tử kể từ ngày 20 tháng 11 năm 2019. Cơ quan này đã xác định vitamin E acetate, một chất phụ gia trong một số t.huốc l.á điện tử có chứa THC, có thể là nguyên nhân gây tổn thương phổi.
Điều trị xơ nang được FDA phê chuẩn
> Năm: 2019
> Thể loại: Điều trị
Khoảng 30.000 người Mỹ sống với bệnh xơ nang, một bệnh di truyền khá phổ biến ảnh hưởng đến phổi và các cơ quan khác, hạn chế khả năng hô hấp khi bệnh tiến triển. Khoảng 1.000 trường hợp mới được chẩn đoán hàng năm.
Năm 2019 FDA đã phê chuẩn cái mà họ gọi là liệu pháp “đột phá mới” để điều trị tình trạng này. Thuốc Trikafta, dành cho bệnh nhân từ 12 t.uổi trở lên và mang đột biến F508del, đột biến xơ nang phổ biến nhất. Nó được tìm thấy ở 90% số người bệnh. Việc điều trị có thể làm tăng t.uổi thọ của bệnh nhân, hiện tại là khoảng 44 t.uổi.
Bệnh nhân HIV thứ hai thuyên giảm
> Năm: 2019
> Thể loại: Bệnh
HIV, virus gây bệnh AIDS, là một trong những thách thức nghiêm trọng nhất đối với sức khỏe toàn cầu. Hiện có gần 38 triệu người nhiễm HIV trên toàn thế giới, theo Tổ chức Y tế Thế giới. Chỉ hơn 60% đang được điều trị. Một người thứ hai kể từ khi virus được xác định vào những năm 1980 được cho là đã thuyên giảm. Virus vẫn còn trong cơ thể, nhưng hệ thống miễn dịch có thể kiểm soát nó mà không cần dùng thuốc.
Bệnh nhân, được điều trị tại Luân Đôn, đã không điều trị thuốc kháng virus trong 18 tháng, và vẫn không phát hiện được virus. Tin vui đến hơn một thập kỷ sau khi “bệnh nhân Berlin”, được biết đến là người đầu tiên được “chữa khỏi” n.hiễm t.rùng. Cả hai bệnh nhân đều được ghép tế bào gốc.
Tìm ra cách chữa khỏi viêm khớp
> Năm: 2019
> Thể loại: Điều trị
Năm 2019 là một năm đáng phấn khởi trong lĩnh vực công nghệ y tế và nghiên cứu khoa học. Ngoài triển vọng có thể cứu sống hàng ngàn người bằng cách in các bộ phận cơ thể người như tim, hàng triệu người bị viêm khớp như thoái hóa khớp, dạng viêm khớp phổ biến nhất, có thể được giúp đỡ.
Một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Science Advances đã phát hiện ra rằng “sụn ở khớp người có thể tự sửa chữa […] để tái tạo chi”. Trước đây cơ thể bị cho là không thể làm được điều này. Chúng ta có một loại phân tử giúp sửa chữa mô khớp, và phân tử đó hoạt động nhiều hơn ở khớp cổ chân và ít hơn ở khớp gối và khớp háng. Những phát hiện này có thể giúp phát triển các phương pháp điều trị để ngăn ngừa, làm chậm hoặc thậm chí chữa khỏi viêm khớp.
Cẩm Tú
Theo 24/7Tempo/dantri
Số ca t.ử v.ong do sởi ở CHDC Congo cao gấp đôi so với dịch Ebola
Ngày 27/11, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết đã có 250.270 trường hợp mắc sởi tại CHDC Congo, trong đó có 5.110 ca t.ử v.ong, cao gấp đôi số trường hợp t.ử v.ong do bệnh dịch Ebola gây ra tại nước này.
Bệnh nhân chờ khám bệnh bên ngoài một trung tâm y tế ở Goma, CHDC Congo. Ảnh: AFP/TTXVN
Giám đốc bộ phận tiêm chủng WHO Kate O’Brien xác nhận dịch sởi đã lây lan tới tất cả các tỉnh của CHDC Congo, trong đó trẻ nhỏ là bị ảnh hưởng nhiều nhất. Đây là ổ dịch lớn nhất trên toàn thế giới và là một trong những đợt bùng phát lớn nhất WHO từng ghi nhận.
Trước đó, CHDC Congo đã tuyên bố bùng phát dịch sởi vào tháng 6. Để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, tháng 9 vừa qua, nước này đã phát động chiến dịch tiêm phòng khẩn cấp và dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm 2019. WHO đã bắt đầu đào tạo một số đội chuyên trách đối phó với Ebola ở CHDC Congo để có thể đồng thời giải quyết các trường hợp mắc bệnh sởi.
Tuy nhiên, tình trạng bạo lực bất ổn, việc thiếu khả năng tiếp cận với chăm sóc y tế, vaccine, dụng cụ y tế ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất đã khiến hàng ngàn t.rẻ e.m không được bảo vệ và cản trở những nỗ lực đẩy lùi bệnh sởi cũng như Ebola tại quốc gia Trung Phi này.
Sởi là bệnh do virus gây ra, có thể dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, gây di chứng lâu dài và có thể dẫn tới t.ử v.ong, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Các trường hợp biến chứng nghiêm trọng thường xảy ra ở trẻ nhỏ bị suy dinh dưỡng đặc biệt là những trẻ bị thiếu vitamin A hoặc hệ thống miễn dịch bị suy yếu do HIV/AIDS hoặc các bệnh khác.
Theo số liệu của WHO trong nửa đầu năm nay, số ca nhiễm sởi trên thế giới đã tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2016. Không chỉ riêng CHDC Congo, dịch sởi cũng đang hoành hành tại Samoa, Madagascar và Ukraine.
Trường Dụy-Đình Lượng
Theo TTXVN
